Wazony: Zawiercie i Morawski

Posiadam sześć bardzo podobnych do siebie wazonów, które wytworzyły dwie różne huty szklane. Cztery szkła większe, (niebieski, brązowy, bezbarwny i różowy) i dwa mniejsze (brązowy i bezbarwny). Wazony maja bardzo ciekawą formę, stoją na czterech nóżkach, przechodzących w jakby podpory korpusu, wylew w formie kielicha kwiatowego, mniej lub bardziej rozchylającego się. Szkła wykonane metodą prasowaną.

Wzory odnalazłem w katalogu wydanym przez Centralę Handlową Ceramiki. Rysunki w katalogach są na ogół dwuwymiarowe, rzadko pojawiały się szkice trójwymiarowe, nie zawsze stosowano cieniowanie, by uwypuklić i nadać wzornikom właściwy kształt wyrobu. Huty stosowały także różne metody zaznaczania pewnych cech szkła w swoich katalogach.

katalogowe wzory wazonów

Na przykładzie opisywanych wazonów, dopiero ich fizyczna analiza pozwala stwierdzić co rysownik miał na myśli.
Wazon nr 121 pochodzi z zakładu w Zawierciu, powstałego w 1884 roku, jako fabryka wiedeńskiej spółki S.Reich & Co., w roczniku Polskiego Przemysłu i Handlu (lata 1932 – 1938) występuje pod nazwą „Fabryka Szkła, dawn. S. Reich i S-ka, S-ka Akc. w Zawierciu”. Wazon nr 133 wyprodukowano w hucie w Radomsku, powstałej w 1936 roku pod nazwą „Huta Szkła i Kryształów Bolesław Morawski”. Firma ta nie miała aż takiej tradycji jak Zawiercie, ale jej wyroby są bardzo ciekawe. Nie znalazłem zbyt dużo informacji o tej hucie, o jej istnieniu informuje Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu z 1938 roku, i oczywiście wspomniany powyżej katalog CHC.

niebieski – Zawiercie, różowy – Morawski

Z rysunków wynika, że wazony są bardzo podobne, a na powyższym zdjęciu także trudno wyłapać różnice. Wazon niebieski to Zawiercie, a różowy Morawski.

Zatem należy przeanalizować wzory katalogowe. Kolorem czerwonym zaznaczyłem podwójne linie na wazonie z Zawiercia, właściwie jedną z tych linii można by usunąć, i uzyskalibyśmy obrys i wszystkie krawędzie szkła. Ta druga linia oznacza, że powierzchnia ścianek jest wklęsła. W wypadku szkła z Radomska jest podobna sytuacja, ale tylko na nóżce (zaznaczona kolorem żółtym). W rzeczywistości wszystkie powierzchnie szkła Zawiercia i Morawskiego są wklęsłe, ale tylko w tym pierwszym zaznaczono je drugą linią. Podstawową różnicą pomiędzy wazonami są trzy linie zaznaczone na fioletowo. Tym razem linie oznaczają krawędzie na szkle Morawskiego.

Te trzy krawędzie, są właściwie tą cechą obiektu, po której można odróżnić wazony. Obydwa szkła maja podobną geometrię korpusu, mogą mieć wylew bardziej lub mniej rozchylony, niewiele różnią się wysokością, czy np. grubością nóżek. Gdybyśmy mieli w ręku tylko jeden z nich, a nie wiedzielibyśmy o trzech krawędziach na korpusie nad nóżkami, trudno byłoby przypisać wazon do konkretnej huty.

Ponieważ na pierwszym zdjęciu wazony są przemieszane, pozostaje ujawnić, które szkła pochodzą z której fabryki.

Niebieski i bezbarwny, są z Fabryki Szkła w Zawierciu.

Brązowy, obydwa małe i różowy, są z huty Bolesława Morawskiego z Radomska.

Na koniec dodam, że bardzo podobne wazony wytwarzała czeska huta. Różnią się od polskich szczegółem.